Sách nói với phát triển văn hóa đọc

Thị trường gần 80 triệu người chưa được phục vụ là tiềm năng phát triển của sách nói tại Việt Nam.

Nhằm chào mừng ngày Sách và Văn hoá đọc Việt Nam lần thứ nhất năm 2022; đồng thời giới thiệu sách nói – một trong các loại hình xuất bản phẩm điện tử được ưa chuộng gần đây, góp phần thúc đẩy Chuyển đổi số trong ngành Xuất bản; Cục Xuất bản, In và Phát hành Việt Nam, phối hợp cùng ứng dụng sách nói Voiz FM và công ty V&V tổ chức chương trình Toạ đàm với chủ đề: Sách nói với phát triển văn hóa đọc cộng đồng.

Chương trình Tọa đàm với chủ đề: Sách nói với phát triển văn hóa đọc cộng đồng có sự tham dự của ông Nguyễn Nguyên (Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông), ông Trần Đại Chính (Chủ tịch Hội liên hiệp Thư viện miền Đông Nam Bộ) và ông Lê Hoàng Thạch (CEO ứng dụng Sách nói Voiz FM).

Ông Nguyễn Nguyên, Trần Đại Chính và Lê Hoàng Thạch (từ trái qua)

Văn hoá đọc với chuyển đổi số là vấn đề mới

Nhiều năm trở lại đây, việc thúc đẩy văn hoá đọc đang ngày càng được quan tâm. Rất nhiều hoạt động, chương trình được tổ chức từ thành thị đến nông thôn, từ trực tiếp đến trực tuyến, nhằm thúc đẩy văn hoá đọc. Một trong những chủ đề nổi bật của Ngày Sách và Văn hóa đọc VN lần thứ nhất năm 2022 là Chuyển đổi số trong ngành Xuất bản. Ông Nguyễn Nguyên nhận định, chuyển đổi số là cách mạng 4.0. Mọi giá trị được triển khai, tạo giá trị mới là nền tảng chuyển đổi số. Văn hoá đọc với chuyển đổi số là vấn đề mới. Trước đây chúng ta có nhiều rào cản. Nhưng hiện nay, mọi rào cản sẽ được vượt qua để phát triển nhiều hơn.

Ông Trần Đại Chính cũng đồng thuận với ý kiến đó, truyền thống sách giấy đã tạo thói quen trong văn hoá đọc, tuy nhiên chúng ta đã bắt gặp hình ảnh cụ già sử dụng smartphone để đọc tin tức. Chính hình ảnh này nó đặt ra cho cái ngành in ấn – xuất bản, thư viện, rộng hơn là lĩnh vực thông tin. Chúng ta đề cao việc đọc sách, tuy nhiên cần phát sinh hệ sinh thái công nghệ, ví dụ sách nói. Từ đây, ngành xuất bản có vai trò và chỗ đứng hơn trong nền kinh tri thức. Ông cho biết: “Tôi nghĩ rộng hơn, đây là nền kinh tế tuần hoàn và chia sẻ thông qua công nghệ, chúng ta sẽ không gặp cản trở về giờ giấc hành chính, xét góc độ người hưởng thụ văn hoá người dân. Chúng ta cần làm tốt hiện tại và làm mới thói quen người đọc với sự kết hợp của công nghệ”.

Riêng ông Lê Hoàng Thạch cũng chỉ ra rằng, lĩnh vực sách nói, ứng dụng công nghệ trong văn hóa đọc, thực sự ban đầu làm theo bản năng vì thấy rằng bản thân mình có nhu cầu nên phát sinh. Với Voiz FM, văn hóa đọc cần gắn với nhu cầu người dùng. Ở Việt Nam, lượt search về sách nói cao, thể hiện nhu cầu của người dùng. Vì vậy, Voiz FM được tạo ra để đáp ứng một nhu cầu của người dùng. Nếu không có thời gian thì hãy để một người khác đọc cho bạn. Đây là chiến lược của Voiz FM.

Về vấn đề độc quyền sách nói trên ứng dụng nghe sách, ông Lê Hoàng Thạch chia sẻ: “Thật ra, độc quyền là bảo vệ quyền lợi mọi người. Giai đoạn đầu là tập trung phát triển sản phẩm, ứng dụng, cần sự đầu tư lớn từ chiến lược độc quyền. Vì trong thị trường nhỏ, độc quyền sẽ giúp mình tập trung phát triển những điều thị trường cần, mở rộng văn hoá đọc của người Việt Nam. Giai đoạn hai khi mà thói quen người dùng phổ biến, Voiz FM cũng sẽ định hướng tạo cơ hội mở rộng sản phẩm sách nói”. Những con số đạt được từ khi ra mắt đến nay của ứng dụng Voiz FM đã cho thấy định hướng này. Ra mắt từ cuối năm 2019, Voiz FM hiện có hơn 1.000.000 lượt tải, với khoảng 100.000 người dùng tích cực mỗi tháng. Năm 2021, ứng dụng này đã đạt mốc tăng trưởng gấp 50 lần, với kho nội dung được cho là có số lượng phong phú hàng đầu hiện nay với gần 2,000 nội dung chất lượng cao, có bản quyền.

Những đề xuất phát phá bỏ rào cản phát triển sách nói

Tuy vậy, việc phát triển văn hóa đọc cộng đồng đi cùng sách nói cũng sẽ đòi hỏi nhiều thử thách. Theo ông Nguyễn Nguyên, hiện tại phát triển sách nói còn nhiều rào cản. Đội ngũ sản xuất chưa đủ mạnh mẽ. Hành lang pháp lý, đặc biệt là vấn đề là bảo vệ bản quyền, thủ tục. Cuối cùng là vấn đề đầu tư, nếu không có sự đầu tư công nghệ thì không thể có sự đổi mới, nhân lực còn hạn chế. Vì vậy, vấn đề quan trọng đầu tiên là thay đổi nhận thức, bắt đầu từ các bạn trẻ đam mê và yêu sách.

Tiếp theo là phát triển nhân lực để thay đổi diện mạo ngày hôm nay. Ông Nguyên đánh giá: “Ở Việt Nam, 21% dân số đọc sách (tương đương 21 triệu người), nhưng nếu nhìn chiều còn lại, đây là thị trường tiềm năng và cần phát triển hơn nữa. Bởi vì còn một thị trường gần 80 triệu người chưa được phục vụ nếu chúng ta làm được, cần biến những rào cản thành cơ hội. Chúng ta cần nhìn mặt đầy đủ, toàn diện để từ đó chúng ta giải quyết chứ không phải quay đầu lại”.

Cuối buổi tọa đàm, các đại diện cũng đưa ra các đề xuất để có thể phát huy vai trò của sách nói trong việc phát triển văn hóa đọc cộng đồng. Ông Lê Hoàng Thạch cùng Voiz FM hướng đến việc hỗ trợ về bản quyền sách nói. Sắp tới, Voiz FM sẽ có hệ thống thử nghiệm Sách tinh gọn, hy vọng các đơn vị rộng mở hơn với loại hình mới, phát triển hơn trong tương lai.

Ông Trần Đại Chính đề xuất: “Tôi tin rằng, chúng ta cần đi vào mảng thư viện công cộng, soi đường cho người dân. Qua buổi tọa đàm, với cơ hội gặp anh Nguyễn Nguyên, tôi kiến nghị nên tham mưu với sự phối hợp giữa hai Bộ (Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Khoa học Công nghệ), có một chương trình phối hợp giai đoạn 5 năm, có chính sách cho các doanh nghiệp thiết thực”. Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông cũng đồng tình với kiến nghị đó, ông Nguyên tin rằng có thể hỗ trợ thư viện để lan tỏa giá trị văn hoá đọc.